Çölyak hastalığı testleri nelerdir ve nasıl yapılır?

Gluten içeren besinlere karşı gelişen otoimmün bir reaksiyon olan çölyak hastalığı, ince bağırsakta yapısal hasara yol açarak besin emilimini engeller. Genetik yatkınlıkla ilişkili bu durumun teşhisi, antikor testlerinden genetik analizlere, bağırsak biyopsisinden diyet değerlendirmesine uzanan çok yönlü bir süreci kapsar. Erken tanı ve glutensiz beslenme, hastalığın yönetiminde yaşamsal öneme sahiptir.

Konu kakkında 1 soru soruldu ve cevaplandı

Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak hastalığı, buğday, arpa ve çavdar gibi gluteni içeren tahıllara karşı anormal bir bağışıklık yanıtı olarak tanımlanan otoimmün bir hastalıktır. Bu hastalık, ince bağırsağın mukozasında iltihap ve hasara yol açarak besinlerin emilimini engeller. Genetik yatkınlığı olan bireylerde gluten alımının ardından gelişen bu durum, çeşitli sindirim ve dışkılama sorunlarına, ayrıca birçok sistemik belirtinin ortaya çıkmasına sebep olabilir.

Çölyak Hastalığı Testleri

Çölyak hastalığının tanısı genellikle belirli testlerle konulur. Bu testler, hastalığın belirgin belirtileri olan kişilerde, profesyonel sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından önerilmektedir.

Serum Testleri
Genetik Testler
Bağırsak Biyopsisi
Gıda Günlüğü ve Diyet Değerlendirmesi

1. Serum Testleri

Serum testleri, çölyak hastalığını değerlendirmek için ilk adım olarak kullanılır. Bu testlerde, kan örneği alınarak belirli antikorların varlığı araştırılır. Genellikle en çok kullanılan antikor testleri şunlardır:

İngliş Anti-Glastin Antikoru (AGA): AGA, gluten tüketildikten sonra artış gösteren ilk antikordur. Ancak tek başına kesin tanı koymak için yeterli değildir.
Transglutaminaz Antikoru (tTG-IgA): tTG-IgA, çölyak hastalığının tanısında en hassas ve spesifik test olarak kabul edilir. Eğer test pozitifse, hastalığın varlığı konusunda güçlendirici bir bulgu sağlar.
Deamidated Gluten Peptid Antikoru (DGP-IgA/IgG): DGP testleri, genellikle histolojik bulgularla desteklenmesi gereken durumlarda ek bir bilgi sunar.

2. Genetik Testler

Çölyak hastalığına yatkınlığı belirlemek amacıyla, bireylerin genetik yatkınlığını değerlendiren testler yapılabilir. Bu testler, HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 genlerinin varlığını kontrol eder. Bu genlerden birinin bulunması, kişinin çölyak hastalığı bakımından yüksek risk altında olduğunu gösterir, ancak hastalığın kesin tanısını koymaz.

3. Bağırsak Biyopsisi

Tanıyı kesinleştirmek için, doktorunuz ince bağırsak biyopsisi önerebilir. Bu işlemin gerçekleştirilmesi için endoskopik bir prosedür gereklidir. Biopsi sırasında, ince bağırsak mukozasından küçük örnekler alınır ve çölyak hastalığına özgü hasar tespit edilip edilmediği araştırılır. Genellikle villus atrofi, lenfosit infiltrasyonu ve diğer histolojik değişiklikler gözlemlenebilir.

4. Gıda Günlüğü ve Diyet Değerlendirmesi

Bireylerin yedikleri gıdaları kaydetmeleri, çölyak hastalığı tanısını destekleyen diğer bir yöntemdir. Kişinin diyetine gluten içeren ürünlerin eklenip eklenmediği değerlendirilebilir. Ayrıca, bu yöntem, bireylerin gluten alımını kontrol etmelerine ve belirtilerin takip edilmesine yardımcı olur.

Çölyak Hastalığı Tanısında Süreç

Çölyak hastalığının tanısı genellikle aşağıdaki adımlarla gerçekleşir:

Öncelikle, belirtiler ve tıbbi öykü dikkate alınarak bir doktor ile görüşülmelidir.
Kan testleri yapılır ve antikor düzeyleri incelenir.
Gerekirse, genetik testler yapılır ve bağırsak biyopsisi gerçekleştirilir.
Tanı konulduktan sonra, uygun bir diyet (glutensiz diyet) uygulanması sağlanır.

Sonuç ve Ek Bilgiler

Çölyak hastalığı, yaşamı olumsuz etkileyen bir durumdur; ancak diyetle kontrol altına alınabilir. Tanıda erken yapılan testler, hastalığın seyrini değiştirebilir. Kişilerin, belirtiler gözlemlendiğinde en kısa sürede bir sağlık profesyoneli ile görüşmesi önerilir. Ayrıca, çölyak hastaları için glutensiz beslenme, hem sindirim sağlığını hem de genel yaşam kalitesini artırmada kritik bir rol oynar.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap