Meslek hastalıkları, 5510 sayılı yasanın 14. maddesine göre, sigortalının çalıştığı ya da yaptığı işin niteliğinden ötürü tekrarlanan bir nedenle veya işin yürütüm gerekliliği sebebiyle uğradığı belli bir süre ya da çok kez hastalık, bedensel ya da ruhsal özürlülük halleri olarak tanımlanmaktadır.

Meslek hastalıkları, genellikle kronik seyirli hastalıklardır ve uzun süreli etkilenme sonucu ortaya çıkar. Bu nedenle, meslek hastalığı tanımında bazı mesleklerde çalışıyor olmanın yanı sıra, belirli bir iş yerinde uzun bir süre çalışıyor olma özelliği yer almalıdır.

Sonuçlar, kurum sağlık kurulunca veya aracılığıyla saptanmalıdır.

Meslek hastalığı, işten ayrılmanın ardından ortaya çıkmış ve sigortalı olarak çalıştığı işten kaynaklanmış ise, sigortalının bu yasayla sağlanan haklardan yararlanabilmesi için, eski işinden fiilen ayrılmasıyla hastalığın ortaya çıkması arasında bu hastalık amacıyla kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikte belirtilen süreden daha uzun bir sürenin geçmemiş olması şarttır. Bu durumda olan kişiler, gerekli belgelerle kuruma başvurabilirler. Herhangi bir meslek hastalığının klinik ve laboratuvar belirtileriyle belirlendiği ve meslek hastalığına neden olan etkenin iş yerindeki inceleme sonucunda saptandığı hallerde, meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa da belirtilen hastalık, kurumun veya ilgilinin başvurusu üzerine Toplumsal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu'nun onayıyla meslek hastalığı sayılır.

Hipokrates, hekimleri meslek ahlak kurallarını koyan ve hatırlatan yeminle anımsanır. Bunun yanı sıra Hipokrates, bir bilim insanı olarak da kurşun zehirlenmesinin semptomları konusunda çalışmıştır. Sadece Hipokrates mi? Aynı zamanda Aristoteles gibi birçok popüler bilim insanı, işçilerin sağlığı üzerinde çalışmalar yapmışlardır. Bu bilgiler, milattan önce de meslek sağlığı kapsamında çalışmalar yapıldığını göstermektedir. Bu durum aslında oldukça doğal bir meseledir. Çünkü "iş", insanın varoluşuyla, "meslek" ise iş bölümünün ortaya çıkışıyla belirginleşmiştir; bunun insan üzerindeki etkileri ve tehlikeleri de hızla fark edilmiştir. Tüm bu biyolojik birikimler ve toplumsal gözlemler, 17. yüzyılda Ramazzini tarafından geniş ve derinlemesine çalışmalar yapılmasına ve meslek hastalıklarını konu alan popüler kitabıyla topluma sunulmasına yol açmıştır. Gerçekten de insanların hastalıklarını değerlendirmeye başlamadan önce, mesleklerini, iş ve yaşam çevrelerini değerlendirmek gerekir.

Modern tıp zihniyeti, toplumsal hekimlik felsefesi olarak da bilinir ve sağlığı şu şekilde tanımlar: "Yalnızca hastalığın ve sakatlığın olmayışı değil; bedensel, ruhsal ve toplumsal bakımdan tam iyilik halidir". Bu tanım hem 1948 Dünya Sağlık Örgütü Anayasası'nın girişinde hem de toplumsal hekimlik şaheseri olan 1961 Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun'da dile getirilmiştir. Meslek hastalıklarını, diğer hastalıklardan ayıran en önemli özellik, "üretimden kaynaklanmış olmasıdır". Aynı semptomları gösteren ve aynı sebepten kaynaklanan bir hastalık tablosu, meslek hastalığı sayılmayabilir. Örneğin, kurşun zehirlenmesi ancak kurşunu üretimde kullanan iş yerinde çalışan işçiler için meslek hastalığı sayılır. Aynı kurşun tozlarının ulaştığı komşu iş yerindeki terzi için bu bir meslek hastalığı değildir. Ayrıca, hastalığın iş yeri sınırları içinde kapılmış olması, onun meslek hastalığı olarak nitelenmesine yetmez. Örneğin, "grip" olan bir işçi, dış dünyadan iş yerine bu hastalığı taşıyarak, yakın çalışma arkadaşlarına bulaştırırsa, bu kişiler için meslek hastalığı sayılmamaktadır.