Ayak bileği bağ kopması nasıl tedavi edilir?

Ayak bileği bağ kopması, genellikle ayak bileğinin anormal bir pozisyonda zorlanması sonucu bileği çevreleyen bağların aşırı gerilmesi, kısmen veya tamamen yırtılması durumudur. Tıbbi terminolojide genellikle "ayak bileği burkulması" (sprain) olarak adlandırılır ve ciddiyetine göre üç derecede sınıflandırılır. Derece 1 hafif gerilme, Derece 2 kısmi yırtık, Derece 3 ise tam bir bağ kopmasını ifade eder.

Belirtiler, yaralanmanın ciddiyetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir:

• Ağrı, özellikle bileğe ağırlık verildiğinde
• Şişlik ve morarma (ekimoz)
• Hareket kısıtlılığı
• Bilek ekleminde instabilite (dengesizlik hissi) veya "boşalma" hissi
• Derece 3 kopmalarda bazen bir "kopma sesi" duyulabilir

Doğru teşhis için bir doktora (Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı) başvurulmalıdır. Doktorunuz:

• Fizik Muayene: Ağrının yerini, şişliği ve bileğin stabilitesini değerlendirir. "Ön çekmece testi" ve "talus tilt testi" gibi özel testler yapabilir.
• Görüntüleme Yöntemleri: Kemik kırığı olup olmadığını anlamak için Röntgen çekilebilir. Bağların ve yumuşak dokuların durumunu detaylı görmek için Ultrason veya MR (Manyetik Rezonans) gerekebilir.

Tedavi, yaralanmanın derecesine, hastanın yaşına, aktivite seviyesine ve genel sağlık durumuna göre planlanır. Tedavi seçenekleri iki ana başlıkta toplanır:

Derece 1 ve 2 yaralanmaların büyük çoğunluğu ve hatta birçok Derece 3 yaralanma cerrahi olmayan yöntemlerle tedavi edilebilir.

• PRICE Protokolü (İlk 48-72 saat için kritik öneme sahiptir):
  • P (Protection - Koruma): Yaralı bileği daha fazla zorlamaktan kaçının. Koltuk değneği kullanmak gerekebilir.
  • R (Rest - Dinlenme): Ayağınızı mümkün olduğunca dinlendirin.
  • I (Ice - Buz): Günde 3-4 defa, 15-20 dakika süreyle buz uygulayın. Buzu cilde direkttttttt temas ettirmeyin, bir havluya sarın.
  • C (Compression - Kompresyon/Baskı): Elastik bandaj ile sararak şişliği azaltın. Çok sıkı sarmamaya dikkat edin.
  • E (Elevation - Yüksekte Tutma): Ayağınızı kalp seviyenizden yukarıda tutun.
• İlaç Tedavisi: Doktorunuzun önereceği ibuprofen, naproksen gibi nonsteroid antienflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler) ağrı ve şişliği azaltmaya yardımcı olur.
• Atel veya Alçı: Yaralanmanın şiddetine göre, bileği sabit tutmak ve iyileşmeyi kolaylaştırmak için bir süreliğine atel veya alçı uygulanabilir.
• Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: İyileşme sürecinin en önemli aşamalarından biridir. Fizyoterapist eşliğinde;
  • Ağrı ve şişliği azaltmaya yönelik tedaviler (ultrason, lazer vb.)
  • Hareket açıklığını artırıcı egzersizler
  • Kuvvetlendirme egzersizleri
  • Denge ve propriosepsiyon (eklem pozisyon hissi) eğitimi yapılır. Bu, tekrar yaralanma riskini azaltmak için hayati öneme sahiptir.

Cerrahi tedavi, aşağıdaki durumlarda gündeme gelir:

• Birden fazla bağın tam olarak koptuğu ve bilekte ciddi bir instabilite (dengesizlik) olması
• Konservatif tedaviye rağmen şikayetlerin devam etmesi
• Profesyonel sporcularda yüksek performans gereklilikleri
• Kemik-bağ kopmasının bir arada olduğu (avülzyon kırığı) bazı kompleks yaralanmalar

Cerrahi yöntemler arasında kopan bağların dikilmesi veya başka bir tendondan greft (nakil) alınarak bağın onarılması yer alır. Ameliyat sonrası titiz bir rehabilitasyon programı şarttır.

Bu yazı yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve profesyonel tıbbi tavsiye yerine geçmez. Ayak bileğinizde ciddi bir yaralanma olduğunu düşünüyorsanız, şiddetli ağrı, belirgin şişlik, şekil bozukluğu veya ayağa basamama gibi durumlarda derhal bir sağlık kuruluşuna başvurunuz. Doğru teşhis ve tedavi için mutlaka bir doktora danışınız.