Kalp kapak hastalıkları, kalbin kapakçıklarının düzgün çalışmaması durumunda ortaya çıkar. Bu hastalıkların en sık nedeni, çocukluk döneminde boğazda yerleşen ve üst solunum yolları enfeksiyonuna neden olan spesifik mikroplara karşı bedenin geliştirdiği hatalı koruma mekanizmasıdır. Bu durum, kalp kapaklarına zarar vererek işlev bozukluğuna yol açar. Belirtiler arasında soluk darlığı, göğüste çarpıntı hissi başlıca şikayetlerdir ve çoğunlukla hastalar tarafından önemsenmez. Özellikle sigara içenler bu belirtileri sigaraya bağlar. Ancak tedavi edilmezse, uzun vadede kalp büyümesi ve kalp yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

Özellikle ülkemizde ve çevre coğrafyalarda yaygın olarak görülen kalp kapak hastalıkları, değişen yaşam koşulları ile birlikte gün geçtikçe daha fazla kişinin yaşam kalitesini tehdit etmektedir. Kalp kapaklarına ilişkin gelişen hastalıklar, önleyici tedbirler alınmadığında hayati tehlike oluşturabilir. Ancak erken teşhis ve uygun tedavi ile oldukça başarılı sonuçlar elde edilebilir.

Kalp kapak hastalıkları çeşitli biçimlerde ortaya çıkabilir. Bunlar, kalp kapak yaprakçıklarını oluşturan dokulardaki sertleşme nedeniyle gelişen kapak darlıkları, kapak açılımında değil ama kapanmalarındaki sorun ile meydana gelen kapak yetmezliği ve kapakta görülebilen darlıkla beraber yetmezlik şeklindedir. Hastalığın şekline yönelik semptomlar da değişiklik göstermektedir. Kalp kapak kaçakları yavaş seyirli ise uzun süre belirgin bulgu oluşturmazken; kapak darlıkları daha erken dönemde belirti verir. En sık şikayet, hem darlık hem de yetmezliğin görüldüğü kişilerde ortaya çıkar. Ancak kalp kapak hastalıklarında genel belirtiler; yorgunluk, hızlı yorulma, çarpıntı, soluk darlığı, bacaklarda şişlik, emboli (pıhtı atması), felç ve ritim bozukluklarıdır.

Kalp kapak hastalıklarında takip süreci çok büyük önem taşır. Belirli aralıklarla düzenli olarak yapılan ekokardiyografi en önemli takip aracıdır. Tedavide ise hastaya yönelik ilaç ve/veya girişimsel uygulamalara başvurulmaktadır. Kalp kapak sağlığı sorunu temelinde gelişen kalp yetmezlikleri ve ritim bozuklukları ilaçla tedavi edilmekte, kapak hastalıklarının kalp üzerindeki olumsuz etkileri ilaçla büyük oranda engellenebilmektedir. Ancak ilaçların kapaktaki mekanik hastalığı gidermeyeceği de bilinmelidir. Tedavi, girişimsel yollar cerrahi uygulamalar ve kateter yollarıyla yapılan balon işlemlerini kapsamaktadır. Kapak yapısında sık kireçlenme olmayan kapak darlıklarında kateter yolu ile yapılan balon işlemi oldukça etkilidir. Bu yöntem daha çok "mitral" ve "pulmoner" kapaklar için uygulanır. Cerrahi uygulamalarda ise kapak tamir edilmekte veya bozuk kapak çıkarılıp yerine protez, yani yapay bir kapak takılmaktadır.

Mitral kapak, kalbin sol kulakçığıyla sol karıncığı arasında bulunur ve kanın geriye kaçmasını önler. Mitral kapağın dört bileşeni vardır. Bu bileşenlerden birinde herhangi bir sebeple hasar oluşması, kapakta darlık veya yetmezliğe yol açabilir. Mitral kapak hastalıkları ülkemizde en sık romatizmal kalp hastalıklarına bağlıdır ve genellikle mitral darlık şeklinde görülür. Batı ülkelerinde ise daha çok yaşlılarda görülen mitral kapak yetmezliği şeklindedir.

Belirtiler çoğunlukla iş yaparken ortaya çıkabildiği gibi, istirahat halinde de görülebilir. İstirahat halindeki şikayetler hastalığın ilerlediğinin göstergesidir. Bu tip hastalarda kalbin kas yapısında bozulma olabileceğinden, operasyondan yarar görüp görmeyeceği yapılan tetkiklerle ayrıntılı değerlendirilmelidir. Hastalarda genellikle eforla soluk darlığı, hızlı yorulma, çarpıntı ve kanlı balgam şikayetleri oluşur. Mitral yetmezliğinde sol kulakçığın sık sık genişlemesine bağlı ritim bozukluğu fazla görülür. Mitral darlığında ise sol kulakçıktaki kanın akışkanlığının yavaşlaması nedeniyle pıhtı oluşabilir. Bu pıhtının yerinden oynaması sonucu vücutta kol, bacak veya beyin damarlarını tıkayabilir.

Kalp kapak hastalıklarının erken teşhis edilmesi ve tedavi edilmesi büyük önem taşır. Hastaların yaşam kalitesini artırmak ve komplikasyonları önlemek için düzenli kontroller yapılmalı ve gerekli tedbirler alınmalıdır. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, düzenli egzersiz yapmak ve doktor tarafından önerilen tedavi planına uymak kalp kapak sağlığını korumak için önemlidir.

Bu makalede kalp kapak hastalıklarının belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri ele alınmıştır. Kalp sağlığınıza dikkat ederek ve düzenli kontrollerinizi aksatmayarak, bu tür hastalıklardan korunabilirsiniz.